De beata vita
Édition (Latin)
Édition: David Amherdt, Clemens Schlip, Kevin Bovier
Vita datur nulli dono, datur omnibus usu. | |
Vis quicumque diu vivere, vive bene. | |
Quod tibi non gemmae dederint, non divitis auri | |
Pondera, non culti iugera mille soli. | |
Divitiis hominum mentes capiuntur avarae; | 5 |
Nullus ab his didicit cedere corde dolor. | |
Est pietas contenta Deo; cui contigit illa | |
Possidet in parva maxima regna casa. | |
Hanc oro, maneatque precor; tunc paupere cultu | |
Par etiam in magnis regibus esse volo. | 10 |
Quod si nulla mihi pictis nitet aula tapetis, | |
Si mea non Tyrio murice sponda rubet, | |
Nec Parios aurata super laquearia postes | |
Lumine conspergunt versicolore domum. | |
Nil moror: instar erit horum mihi parva supellex, | 15 |
Et casa viminea crate revincta latus. | |
Sic hyemis vitabo minas et frigora saeva; | |
Serviet exiguo proxima sylva foco. | |
Iuxta gratus ager rapas dabit aut, ubi messis | |
Tempus erit, plena farra resecta manu. | 20 |
Si super haec Agathe sociat sua gaudia mecum, | |
Tunc etiam vita caelicolum potiar. | |
Ipsa mihi dulces natos pulchramque iuventam, | |
Et simul amplexus et bona verba dabit. | |
Hanc vitam coluere patres, quo tempore primum | 25 |
Aurea sub prisca secla fuere fide. | |
Tunc cibus herba fuit strataeque sub arbore baccae | |
Arbutaque in mediis invenienda viis, | |
Navita coeruleam nec dum rate presserat undam, | |
Nullus et Eoi littoris usus erat. | 30 |
Nunc mala quis numeret? Medium percurrimus aequor, | |
Luxuriae tellus sufficit una parum. | |
Quaerimus extremo lapides oriente iacentes; | |
Per mare sollicitis advehimusque viis. | |
Ah, quenquam rapidis vitam committere ventis | 35 |
Et maris audaci pectore ferre minas. | |
Quam potius laudandus is est, qui rura paterna | |
Incolit, in parva consenuitque casa. | |
Ipse manu curvi stivam moderatur aratri, | |
Filius ad tardos increpat ante boves. | 40 |
Filia postque comes, fert prandia nota canistris, | |
Aut in fagineis lac niveum patinis. | |
Mensa dehinc humilis viridi componitur umbra, | |
Garrula qua gelido murmurat unda pede. | |
Interea coniunx observat rustica villam, | 45 |
Cum puerisque domi vescitur ante focum, | |
Aut etiam ante fores; tunc circum rustica pubes | |
Accubat herboso cespite fulta latus. | |
Caseolum tamen interdum premit illa recentem, | |
Atque fatigato lacte butyra parat. | 50 |
Infirmas aut tondet oves, aut vellera signat, | |
Aut versat celeri stamina longa manu. | |
Si non vana precor liceat cum coniuge fida, | |
Sic mihi perpetuo vivere sicque mori. |
Apparatus fontium
1 Lucr. 3,971, vitaque mancipio nulli datur, omnibus usu
3-4 Tib. 1,9,31-32, divitis auri / pondere, non gemmis; Ps. Tib. (Lygd.) 3,3,11-12, nam grave quid prodest pondus mihi divitis auri / arvaque si findant pinguia mille boves; Fabr. Mont. carm. 26,144, pondere divitis auri
4 Tib. 1,1,2, culti iugera multa soli
7 Tib. 1,1,49, hoc mihi contingat
8 Tib. 1,10,39-40, quin potius laudandus hic est quem… / occupat in parva pigra senecta casa; Prop. 4,1,10, unus erat fratrum maxima regna focus
9 Tib. 1,10,19, cum paupere cultu
11 Verg. Aen. 7,277, pictisque tapetis; Ov. met. 11,764, nitida… aula
12 Ov. ars 3,170, nec quae de Tyrio murice, lana, rubes; Tib. 2,4,28, Tyrio murice; Ps. Tib. (Lygd.) 3,3,18, tinctaque Sidonio murice lana iuvat
13 Pers. sat. 3,40, auratis… laquearibus
15 Verg. georg. 1,165, vilisque supellex; Hor. epist. 1,5,7, et tibi munda supellex
16 Verg. georg. 1,95, vimeneasque… cratis
18 Tib. 1,1,6, meus… focus
20 plena manu: Prop. 3,8,4; Tib. 1,5,68; 1,9,52; Ov. fast. 4,726
21 Ps. Tib. (Lygd.) 3,3,7, sed tecum ut longae sociarem gaudia vitae
25-30 Tib. 1,3,35-48, quam bene Saturno vivebant rege
25 Verg. georg. 2,532, hanc olim veteres coluere Sabini; 1,61, quo tempore primum
26 Verg. Aen. 6,878 et 9,79, prisca fides; Ov. ars 2,277, aurea sunt vere nunc saecula
27 Ov. ars 2,473-475, tunc… / … / silva domus fuerat, cibus herba; am. 3,10,10, haec erat et teneri caespitis herba cibus; met. 2,662, iam cibus herba placet; Prop. 3,22, in arbore Bacchae
29 Tib. 1,3,37, nondum caeruleas pinus contempserat undas
31 Tib. 1,3,49, nunc Iove sub domino
33 Ov. met. 7,266, adicit extremo lapides Oriente petitos
35 Verg. Aen. 10,68-69, num linquere castra / hortati sumus aut vitam committere ventis || 38 Tib. 1,10,40, occupat in parva pigra senecta
39 Lucr. 5,933-934, nec robustus erat curvi moderator aratri / quisquam; 6,1252-1253, et robustus item curvi moderator aratri / languebat
40 Tib. 1,1,30, tardos increpuisse boves; 1,10,41-2, ipse suas sectatur oves, at filius agnos
41 Tib. 1,10,24, postque comes purum filia parva favum
42 Ov. met. 13,829, lac mihi semper adest niveum
43-44 Tib. 1,1,27-28, sed Canis aestivos ortus vitare sub umbra / arboris ad rivos praetereuntis aquae
43 Verg. ecl. 9,20, aut viridi fontes induceret umbra
44 Verg. Aen. 10,212, murmurat unda; Lucr. 6,638, liquido pede… undas ||
45 Ov. epist. 1,77, forsitan et narres, quam sit tibi rustica coniunx
47 Tib. 1,1,16, ante fores; 1,1,23, circum rustica pubes
48 Ov. fast. 6,332, positum caespite fulta caput |
51 Hor. epod. 2,16, aut tondet infirmas ovis
52 Tib. 1,3,86, plena stamina longa colu
53 Hor. epist. 2,1,142, et coniuge fida